Birçok ülkede toplum ruh sağlığı taramaları yapılmaktadır. Ülkemizde ulusal anlamda ilk ve tek psikiyatrik epidemiyoloji çalışması 1996 yılında yapılan “Türkiye Ruh Sağlığı Profili” çalışmasıdır.
“Türkiye Ruh Sağlığı Profili” çalışmasının yapılmasından bu yana uzun bir zaman geçti. Geçen bu uzun zaman dilimi içinde ruhsal hastalıkların yaygınlığında- başvuru oranında ilaç kullanım düzeyinde ve daha birçok alanda değişimler olup olmadığı, oldu ise ne tür değişiklikler olduğu konusunda bilgilerin güncellenmesi için güvenilir araştırmalara ihtiyaç vardır.
Bu anlamda T.C. Sağlık Bakanlığı ile Hacettepe Üniversitesi tarafından yürütülen Türkiye Ruh Sağlığı Profili -2 Raporunun sonuçları yayınlandı. Bu araştırma, toplumumuzun ruhsal durumuna ışık tutmaktadır.
Türkiye’de ruhsal hastalıkların yaygınlığını ve ruhsal tedavi ihtiyaçlarının belirlenmesini amaçlayan “Türkiye Ruh Sağlığı Profili-2 Araştırması” son derece önemli ve değerli bir çalışma.
Bu araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; toplumumuzda her 4 kişiden 1’i hayatı boyunca en az bir ruhsal hastalık deneyimliyor. Ruhsal hastalıklar en sık 18-29 yaş grubunda görülüyor. Ve yaşam boyu tedavi için başvurulmayabiliyor. Son 1 yıl içinde tanı almış her 5 kişiden sadece 1’i tedaviye (Psikiyatrist – Klinik Psikolog) başvuruyor. Çalışmaya göre son 12 ayda ruhsal hastalık yaygınlığı %17,4 tür. Alkol ve madde kullanım bozuklukları erkeklerde yaygın. Alkol ve madde kullanım bozuklukları hariç, tüm ruhsal rahatsızlıklar kadınlarda erkeklere oranla daha yaygın. Kadınların %20,7 si, erkeklerin ise %13’ü son bir yılda tanı almıştır. Türkiyede ruhsal hastalıklar arasında en yaygın görülen grup; depresyon ve bipolar gibi duygudurum bozuklukları. Bu hastalıkları anksiyete bozuklukları ve OKB spektrum bozuklukları takip etmekte. 18 yaşından önce yaşanan ebeveyn ayrılığı, yakın birinin kaybı ve ailede ruhsal hastalık öyküsü gibi durumların yetişkinlikte ruhsal hastalık riskini belirgin şekilde arttırdığı görülmekte. Kadınlar, psikolojik sorunları için erkeklere oranla tedaviye 2 kat daha fazla başvuruyor. (Kadınlar %23,8 iken – Erkekler %11,9 ile başvuruyor.) Toplumumuzda ruhsal hastalığı olan kişilerin pek çoğu yardım / destek arayışına girmemektedir. Destek almak için başvuran hastaların önemli bir kısmına ise ya tanı konamamaktadır ya da etkili bir destek hizmeti sunulamamaktadır. Çalışmada ruhsal sorunu olan yedi kişiden ancak birinin ruh sağlığı hizmetine başvurduğu ortaya çıkmıştır. Bireylerin ruh sağlığı hizmetlerinden faydalanma oranlarının düşüklüğü ise bize damgalanma, farkındalık eksikliği ve ruh sağlığı hizmetlerine erişim gibi konularda daha çok yol almamız gerektiğini göstermektedir. Toplumda ruh sağlığına ilişkin önyargılar azalsa da hala varlığını devam ettirmektedir. Ruhsal hastalıklar bir tercih veya kişisel zayıflık değildir.Ruhsal rahatsızlıklar tedavi edilebilir hastalıklardır. Yaşanılan rahatsızlığın derecesi ve türüne göreilaçla, psikoterapi ile ya da ilaç destekli psikoterapi ile tedavi edilebilmektedir.Ruh sağlığı hastalıklarının tedavisini yalnızca psikiyatristler ve klinik psikologlar yapmaktadır. Ruh sağlığı toplumda öncelik vermemiz gereken bir sorun alanıdır. Araştırma sonuçları bize ruhsal hastalıkların toplumda ne kadar yaygın bir konu olduğunu göstermektedir. Temel bir insan hakkı olan ruh sağlığını koruma ve rehabilite etme konusunda ilgili tüm paydaşlar (sağlık kuruluşları, stk’lar ve yerel yönetimler) her türlü adımı atmalıdır. Toplum olarak ruh sağlığımıza öncelik verip yatırım yapıp, korumaya özen gösterelim. Ruhen ve bedenen sağlıklı bir MALATYA temennisiyle Hoşça bakın zatınıza… Mehmet DEMEZ / Klinik Psikolog Bülten
