Sevgili okuyucularım, 6 Şubat 2023'te saat 04.17’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 7,7 büyüklüğündeki depremin ardından saat 13.24’te 7,6 büyüklüğünde ikinci deprem 11 ilimizi Bu depremlerinin üzerinden bir yıl geçti. 11 ilde milyonlarca kişiyi etkileyen deprem on binlerce kişinin ölümüne neden oldu.
Yaşadığımız deprem nedeniyle yazılarıma ara vermiştim. Geçen bir yıl sonra enkazın büyük kısmının temizlenmesiyle ortaya çıkan geniş boşluk alanlar karşısında ilimizde yaşayanların yaşadıkları şaşkınlık ve hüznü gördüğümde inanın yazı yazmak istemiyordum. Ama bu yıl benim açımdan önemli bir yıl olduğu için bu yazımı bilhassa genç nesil için yazmayı görev bildim.
Evet… KIBRIS… Yıl 1974, bundan 50 yıl önce, yarım asır önce Türkiye’nin nüfusu 40 milyon. Peki askeri gücü, Türk Silahlı Kuvvetleri 20 Temmuz Kıbrıs Barış Harekatında neredeyse elindeki tüm hava araçlarını seferber ederek Kıbrıs Barış Harekatını nasıl gerçekleştirmişti.
Türk Hava Kuvvetleri, 1972 yılında yürürlüğe giren Remo (Reorganizasyon ve modernizasyon) planı çerçevesinde yeni muharip uçaklarla güçlendirmek için ABD ile anlaştığı 40 adet F-4E Phantom11 avcı bombardıman uçağının gelmesini dört gözle beklemekteydi. Çünkü bu uçaklar Vietnam savaşında ABD Hava, Deniz ve Deniz Piyade güçleri tarafından kullanılan bu uçakları Türk Hava Kuvvetleri aldığında gücünü önemli ölçüde arttıracaktı.
O yıllarda NATO’da sadece İngiltere, Federal Almanya ve Yunanistan bu uçaklara sahipti. Yunanistan ilk Phantom uçaklarını Mart 1974 yılında satın almıştı. Türkiye ise ABD’den bu uçakları Ağustos 1974 ‘de teslim almayı bekliyordu. Türk Hava Kuvvetleri 1960 ve 1970 li yıllarda ABD Hava kuvvetleri ve NATO ülkelerinin kullanmayıp hizmetten çıkardığı uçaklarla takviye edilmişti.1966 da Hava Kuvvetlerimize verilen F-5A/B FREEDOM FİGHTER av bombardıman uçakları hava kuvvetlerimiz hizmetine giren en son uçaklardı, Türk pilotlar “Sıfır” savaş uçağı yüzü görmemişti.
1964 yılında patlak veren KIBRIS krizi hava gücünün önemini bir kez daha ortaya çıkarmıştı. ABD Türkiye’nin adaya asker çıkarmasına karşı çıkınca, sayıca çok üstün olan Rumlar karşısında zor duruma düşmüşlerdi. Kıbrıslı Türkler Ağustos ayında adada zor duruma düşen Kıbrıslı Türklerin imdadına Türk Hava Kuvvetleri yetişmiş adadaki Rum hedeflerini etkisiz duruma getirmişlerdi. Sınırlı yapılan havadan müdahale ile Rumların Kıbrıslı Türklere yönelik saldırılarını durdurmasını sağlamıştı. Bu Hava Harekâtında 112 Filodan Yzb. Cengiz TOPEL’in F-100D uçağı uçaksavarla vurulunca uçaktan paraşütle atlayarak yere inen Cengiz TOPEL’i esir alarak çeşitli işkencelerle şehit etmişlerdi.
1967 yılında Kıbrıs krizi bir kez daha patlak verince Türk Hava Kuvvetleri olası bir müdahale için savaş uçaklarını silah yüklü olarak alarm durumuna geçirmişti. Türk Hükümeti, Boğazköy ve Geçitkale’deki Kıbrıslı Türklere yönelik saldırılar durdurulmadığı takdirde Rum hedeflerinin havadan vurulacağı uyarısını yapınca Yunanistan’ın adaya gizlice soktuğu iki tümen askeri geri çekmesiyle kriz yatışmıştı. Üst üste yaşanan Kıbrıs krizleri, dışa bağımlı bir silahlı kuvvetlerin dış politikaya desteğinin sınırlı olabileceğini ortaya koymuştu.1964 krizi sırasında ABD başkanı Johnson, Başbakan İsmet İnönü’ye gönderdiği mektupta Kıbrıs’a yapılacak bir müdahalede ABD silahlarının kullanılmaması uyarısını yapmıştı. Üstelik Yunanistan askeri yönetiminin Kıbrıs’ı ilhak etme politikası Türkiye ve Yunanistan’ı askeri çatışma an meselesi haline gelmişti.
Türk Hava Kuvvetlerinin Kıbrıs’a müdahaleye ve olası Türk-Yunan savaşına yönelik iki planı vardı.
1 - Kıbrıs’la ilgili “ YILDIZ PLANI” nın icrasında Diyarbakır’daki 2 nci Taktik Hava Kuvvet Komutanlığı sorumluydu.
Kıbrıs’ta yapılacak müdahalede bir Türk –Yunan savaşı ihtimaline karşı da “PLEVNE PLANI” hazırlanmıştı.
2 – Bu planın sorumluluğu da Eskişehir’deki 1 Taktik hava Kuvvetleri komutanlığındaydı.
15 Temmuz 1974 günü Kıbrıs’ta Cunta yönetimindeki Yunanistan’ın darbe yaptırdığı haberi alınınca Türk Hava Kuvvetlerinin bir bölümü YILDIZ ve PLEVNE PLANI görevleri gereği farklı meydanlara şu şekilde intikalleri gerçekleşti;
112 FİLO ( F-100C) Eskişehir ‘den Sivrihisar’a
121 FİLO ( T-33A) İzmir-Çiğli’den İstanbul’dan Yeşilköy’e
141 FİLO ( F-102A) Ankara Mürted’den Balıkesir’e
151 FİLO (F-5A) (1/2) Merzifon’dan İzmir Çiğli’ye
151 FİLO ( F-5A) ( ½) Merzifon’dan Akhisar’a
152 FİLO ( F-5A ) ( ½) Merzifon’dan Antalya’ya
152 FİLO ( F-5A ) (1/2) Merzifon’dan Bursa-Yenişehir’e
171 FİLO ( F-100D) Malatya- Erhaç’tan Adana – İncirlik’e
172 FİLO ( F-100D) Malatya-Erhaç’tan Adana – İncirlik’e
181 FİLO ( F -100C) Diyarbakır’dan Antalya’ya
182 FİLO ( F-102A) (1/2) Ankara-Mürted’den Eskişehir’e
184 FİLO ( RF-84F) Diyarbakır’dan Adana-İncirlik’e
191 FİLO ( F-104G) Balıkesir’den Ankara – Mürted’e
223 FİLO (C-47B) Ankara-Etimesgut’tan Kayseri Erkilet’e
224 FİLO (C-47B ) Ankara –Etimegsut’tan Kayseri-Erkilet’e
301 FİLO Deniz Hava Filosu (S-2E)Bandırmadan Antalya’ya
Malatya Ercan'dan Adana incirliğe giden 171 filo
Türkiye bu intikallerin bir bölümünü Mürted 4ncü üs komutanlığında yabancı ülkelerin gözleri önünde gerçekleştirmeyi planlamış, Kıbrıs’a yapılacak bir harekâtın planlarını kontrol etmek için bir yarışma yapılacakmış gibi hareket etmişti. Yarışmaya katılacak İtalya havacıları birkaç gün bekledikten sonra yarışmadan ayrılmış, yarışmaya F 4D gelen ABD Hava Kuvvetleri ile A-7 lerle gelen ABD Deniz Kuvvetleri ekibi plamanın sonuna kadar beklemişlerdi. Fakat yarışma iptal edilince ülkemizden ayrılmışlardı. Bu yarışma için ülkemize gelen yabancı basın mensupları da 16 Temmuz 1974’te 142 filonun F-102A uçaklarının Balıkesir’e intikal etmelerine tanıklık etmişlerdir. Bir kaç gün sonra Hava faaliyeti Türk Hava Kuvvetleri 20 Temmuz 1974 Cumartesi gün doğmadan184 filoya bağlı RF-84F keşif uçakları muharebe görevi İncirlik’ten kalkmışlardı.
Bu arada Kıbrıs’a yapılacak harekâta yönelik planlar yapılırken bir yandan da harekatta görev alacak birliklerin teşkilatlanmasıyla ilgili çalışmalar yapılıyoru.1971 yılında Komando Tugayı Ankara’dan Kayseri’ye taşınmış, iki yıl sonra 1973’te Komando Tugayı ikiye bölünmüştü. Paraşüt Taburları Kayseri’de kalırken Komando Taburları Bolu’ya taşınmışlardı. Burada Komando Tugayı kurularak mevcut iki tabura bir tabur eklenerek tugayın sayısı üçe çıkmıştı.
Kayseri’de kalan birlik paraşüt taburlarından oluşan Hava İndirme Tugayına dönüşerek mevcut iki tabura yeni kurulan iki tabur ve bir Topçu Bataryası daha eklenerek tugay güçlendirilmişti.20 Temmuz 1974’te Kıbrıs’a yapılacak harekât için hazırlıklar devam ederken, Kıbrıs’ta ise Kıbrıs Türk Kuvvetler Alayı ile Lefkoşa ve Boğaz sancakları, Girne Boğazı- Gönyeli ve Lefkoşa arasında kalan bölgeyi emniyete alacaklardı. Hava İndirme Tugayı nakliye uçakları, Bolu Komando Tugayı uçarbirlik harekâtıyla bölgeye inecekti. Bu harekâtta koordineli olarak diğer birlikler birinci kademede “Çakmak Özel Görev Kuvveti “ ile Girne plajına çıkarma yapılarak daha sonra Havadan inen kuvvetlerle denizden çıkan kuvvetlerle birleşme sağlanacaktı. İkinci safhada kıyı emniyete alındıktan sonra 28 nci Motorize Piyade Alayı ve 39 ncu Piyade Tümeni adaya çıkacaklardı.
HAVA İndirme Harekâtı Kayseri’de bulunan 12 nci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı’nın nakliye uçaklarının tüm imkânları kullanılarak icra edilecekti. Ankara- Etimesgut’ta bulunan Hava Ulaştırma Grup Komutanlığı emrindeki 20 adet C 47B nakliye uçağı,19 Temmuz 1974 Cuma günü öğle saatlerinde Kayseri Erkilet Havaalanına indiler. Hava İndirme Tugayı ilk sortide gidecek birlikleri 1 ve 2 tabur askerleri saat 16.00 an itibaren kışlalarından ayrılarak Erkilet meydanına gittiler gün hava kararmaya başladığında 1 ve 2 Paraşüt taburu askerlerine cephane dağıtıldı. Saat 21.00 sıralarında Kayseri Müftüsü Abdullah SARAÇOĞLU alana gelerek Kıbrıs’a gidecek askerlere dini yönden bir konuşma yaparak ayrılınca tüm askerler bir an evvel gidelim heyecanı içine girmişlerdi. Daha sonra herkes kendi atlayacağı uçağın önüne gelerek savaş çarklarının döneceği saati beklemeye başlamıştı.
20 Temmuz 1974 Cumartesi günü saat 03,30 civarlarında herkes uçağa komutuyla savaş çarkları dönmeye başlarken saat 04.45 ten itibaren saat 05.00 e kadar Yb. Selami COŞKUN liderliğinde C 47B uçakları 2 paraşüt taburu askerleriyle gökyüzünde süzülüyorlardı. Ardından 05.45 te Tuğg. Safter NECİPOĞLU liderliğinde 1 nci Paraşüt Taburunu taşıyan C 160 ve 130 Erkilet havaalanından kalkış yaparak alandan ayrılıyorlardı.
HAVA İNDİRME TUGAYI’ININ KIBRIS’A PARAŞÜTLE ATLAYAN BİRLİKLERİN MEVCUDU :
SB: ASTSUB : ERBAŞ VE ER : TOPLAM :
Tugay Kh.ve Kh Bölüğü 18 8 34 60
1 nci Paraşüt Taburu 25 25 478 528
2 nci Paraşüt Taburu 22 17 401 440
3 ncü Paraşüt Taburu 24 19 475 519
4 ncü Paraşüt Taburu 24 19 416 459
Topçu Bataryası 5 1 47 53
Serbest Paraşüt Müfrezesi 5 7 16 28
TOPLAM 123 97 1867 2087
İkinci sortide 3 ve 4 ncü Paraşüt Taburlarını taşıyan C 130 ve C 160 uçakları saat 10.45 te kalkarak saat 11.30 varak paraşütçüleri Kırnı bölgesine atarak Erkilet havaalanına geri dönmüşlerdi.
Hava İndirme Tugayı birliklerinin atlayışından sonra 07.15 sıralarında bölgeye Helikopterlerle inen Bolu Komando Tugayı Boğaz bölgesine inerek Boğaz bölgesinden Beşparmak Dağlarına doğru mevzilenmeye başlamışlardı. Paraşütle atlayan ve helikopterlerle bölgeye indirilen birlikler, Rum Ordusu Bogaz bölgesinde bölgeye yağmur gibi mermi yağdırıyor, askerler ateş altında kurtulmaya çalışıyorlardı.
Sevgili okuyucularım… Kıbrıs Barış Harekâtı’na 2 nci Ordu, 6 nci Kolordu Komutanlığı emrinde 28 nci Motorlu Piyade Tümeni, 39 uncu Piyade Tümeni, Hava İndirme ve Komando Tugayları, Gösteri Tatbikat Alayı, Amfibi Deniz Piyade Alayı, Jandarma Komando Taburları, Deniz ve Hava Kuvvetleri birlikleri, Bayraktarlık emrindeki Mücahit Birlikleri ile 50 yıl önce 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekâtıyla o dönemdeki mühimmatla Dünya Savaş tarihçilerinin “ EN ZOR SAVAŞ” dedikleri Kıbrıs Barış Harekâtından Türk Savaş Tarihine altın sayfalar yazdırdılar.
1950’li yıllardan itibaren Kıbrıs’ı milli bir dava olarak gören ve sahiplenen, Kıbrıs’ı devletini dünya gündemine getiren Türk halkı, harekâttan dolayı çok mutluydu. Türkiye’nin hemen her yerinde sevinç gösteriler sergiliyordu. Askerlik şubeleri önlerinde Türk gençleri “Askere gidip Kıbrıs’ta Savaşmak” için Mehmetçik’e sevgi gösteriler düzenliyordu ve bizler Türkiye’den aldığımız zafer haberleriyle mutlu oluyorduk. Bu gün harekâta katılanlar Mehmetçiklerin bazıları 72-71, en genci 70 yaşında. Harekâta katıldıklarında 20-21-22 yaşlarındaydı. Şimdi yetmiş yaş üstündeler…
Evet, Sevgili okuyucularım bu yazımda sadece 50 yıl önce ki Hava Kuvvetlerimizi ve Hava İndirme Tugayımızdan kısaca yazdım. Bana ayrılan köşeyi tamamladığımdan inşallah ileri zamanlarda Kara Havacılık, Jandarma Komutanlığı ve Deniz Kuvvetlerinden bahsedeceğim. Yazıma başlarken dediğim gibi yaşadığımız depremden dolayı yazmak istemiyordum ama Kıbrıs Barış Harekâtının 50 yılı olunca dayanamadım kısaca da olsa hangi şartlarda Kıbrıs Türk Halkının 1955 yılından itibaren yaşadıkları acılara 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekâtıyla son verdik. Kuzey Kıbrıs Türk Halkından da kendilerine emanet bıraktığımız “ ŞEHİT ”arkadaşlarımıza sahip çıkmaları en büyük dileğimdir. Çünkü KKTC ŞEHİTLERİNE,ŞEHİTLER KKTC EMANETTİR .
Kaynak : Levent Başara – Serhat Güvenç - İclal Örses.
